Właściwości aromaterapii w okresie infekcji

Aromaterapia oznacza leczenie zapachem. Prozdrowotne działanie roślin znane jest od wieków, także ich lotnych, wonnych związków pozyskiwanych z niektórych roślin, z różnych ich części (np. liści, kwiatów, korzeni, pędów, pestek, drewna, skórki) w procesach fizycznych, to znaczy podczas destylacji lub tłoczenia. Olejki charakteryzują się intensywnym zapachem i są lotne z parą wodną;  mają złożony skład chemiczny – są mieszaniną substancji z grupy alkoholi, estrów, fenoli, terpenów itd. Rośliny wytwarzają te substancje w wyspecjalizowanych komórkach i gromadzą je w liściach, łodygach, kwiatach, drewnie, nasionach czy też kłączach.

Olejki stanowią swoisty system odpornościowy roślin, m.in. służą do walki z patogenami (bakterie, grzyby), mogą odstraszać roślinożerców, insekty lub wpływać na zachowanie owadów zapylających wabiąc je swoim aromatem, czy też umożliwiać komunikację między roślinami. Najstarsze dowody na stosowanie olejków eterycznych  – odnalezione urządzenia do destylacji – mają blisko 5500 lat. Olejki zapachowe pochodzące z roślin były stosowane w kulturach starożytnego Egiptu, Indii, Chin, Grecji oraz Rzymu.

Olejki eteryczne to wieloskładnikowe mieszaniny związków chemicznych. Prawie każdy olejek eteryczny to mieszanina kilkudziesięciu lub kilkuset składników wytwarzanych przez roślinę, w większości olejków można wyróżnić jeden lub kilka dominująych składników, odpowia­dających za specyficzny zapach i właściwości, a wiele badań potwier­dza, że olejki eteryczne wykazują szeroki zakres działania biologicz­nego i farmakologicznego – mają właściwości przeciwdrobnoustrojowe (działają m. in.  przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, mogą hamować rozprzestrzenianie się wirusów), prze­ciwzapalne, wpływają na układ immunologiczny. Poza tym znany jest także ich wpływ na emocje, nastrój, stan pobudzenia. Aromaterapia może więc stanowić niezwykle skuteczne, a co ważne bezpieczne,  uzupełnienie tradycyjnego podejścia do leczenia różnych schorzeń reprezentowanego przez medycynę zachodnią – pomaga w leczeniu chorób skóry, pobudza układ odpornościowy, jest skuteczna w pierwszych objawach przeziębienia, przynosi ukojenie w bólach głowy i migrenach. Zapachy znajdują także zastosowanie w łagodzeniu stanów lękowych, zaburzeniach nastroju, walce ze stresem czy bezsennością.

Dostępnych jest już wiele badań naukowych, które potwierdzają terapeutyczny potencjał olejków eterycznych, w tym rosnącą z roku na rok ilość badań klinicznych.

Jak to działa?

Najszybszym szlakiem, którym zapach dociera do mózgu jest ścieżka związana z układem węchowym, którego receptory znajdują się w nabłonku sklepienia jamy nosowej i pobudzane są przez molekuły zapachowe. Szlakiem węchowym przez opuszkę węchową impuls nerwowy dociera do ośrodków węchowych w zakręcie hipokampa i innych ściśle z nim powiązanych obszarów w obrębie układu limbicznego. Dzięki tej ścieżce czujemy zapachy, a także jesteśmy w stanie przywołać wspomnienia, wyzwolić emocje związane z doświadczeniem olfaktorycznym. Układ limbiczny odgrywa ważną rolę w kontrolowaniu zachowań, stanów emocjonalnych, procesów pamięciowych oraz motywacji.

Inhalacja (rozpraszanie olejków eterycznych za pomocą dyfuzorów ultradźwiękowych, czy po prostu ich wdychanie) będzie więc jednym ze sposobów osiągniecia stanu relaksacji i ukojenia, poprawy nastroju. Większość związków lotnych stosowanych w formie inhalacji dostaje się do dróg oddechowych, gdzie z uwagi na swoje właściwości fizykochemiczne (mała masa cząsteczkowa i lipofilny charakter) mogą pokonywać bariery komórkowe i przedostawać się do naczyń krwionośnych i krążenia systemowego wywołując efekt farmakologiczny.

Lipofilna natura olejków eterycznych oznacza także, że nie rozpuszczają się one w wodzie, dobrze natomiast rozpuszczają się w podłożu olejowym i alkoholu, co wiąże się z zasadami dotyczącymi ich nanoszenia na skórę, bo dzięki swoim unikalnym cechom mogą także przedostawać się przez naskórek do skóry właściwej, a stamtąd do naczyń krwionośnych – dlatego nanoszenie olejków na skórę, masaż (dłoni, stóp, pleców, karku, skroni, klatki piersiowej) lub kąpiel będzie kolejnym sposobem aplikowania olejków eterycznych. Właśnie dlatego, należy pamiętać o stosowaniu olejków eterycznych najwyższej jakości, przebadanych pod względem składu chemicznego i na obecność dodatkowych szkodliwych substancji. W tym przypadku należy pamiętać o odpowiednim stężeniu, a więc nanoszeniu na skórę w bezpiecznym rozcieńczeniu (stosowanie oleju nośnego w przypadku stosowania na skórę, a soli do kąpieli z olejem nośnym w przypadku kąpieli). W uzasadnionych przypadkach stosujemy olejki także wewnętrznie, ale tylko pod kontrolą specjalisty.

Olejkami, które sprawdzą się w redukowaniu poziomu stresu, napięć, niepokoju, a które także poprawią nastrój, wyciszą są olejek lawendowy, olejki cytrusowe (np. dzika pomarańcza, cytryna, bergamotka, mandarynka), olejek z rumianku rzymskiego, kadzidłowca, melisy, ylangylang, szałwii muszkatołowej czy sandałowca.

W sezonie infekcyjnym olejki eteryczne sprawdzą się jako wsparcie w procesie leczenia przeziębień i infekcji. Molekuły zapachowe zawarte w olejkach eterycznych  osiadają na błonach śluzowych i wywołują określony efekt: rozrzedzają wydzielinę śluzową lub stymulują jej produkcję, niszczą bakterie, działają rozkurczowo, wykrztuśnie. W schorzeniach górnych dróg oddechowych zastosowanie znajdują olejek z drzewka herbacianego, tymiankowy, majerankowy, eukaliptusowy, z mięty pieprzowej, cytrynowy, pomarańczowy, z trawy cytrynowej. Istnieje wiele technik aromaterapeutycznych, które możemy zastosować, w zależności od naszych upodobań i posiadanych w domu akcesoriów do aromaterapii. Najprostszym sposobem jest wdychanie olejku eterycznego (prosto z buteleczki, olejku naniesionego na dłoni, rozpraszanie olejków w pomieszczeniach za pomocą dyfuzorów ultradźwiękowych lub osobistych, nasączanie olejkami specjalnej biżuterii).

Dyfuzowanie olejów eterycznych to bezpieczna forma stosowania olejków eterycznych. Należy pamiętać jednak o kilku zasadach:

– regularne wietrzenie pomieszczeń, w których rozpraszane są olejki eteryczne; zbyt duże stężenie oparów olejków eterycznych może działać drażniąco na oczy i śluzówkę dróg oddechowych (uwaga! nie należy zbliżać twarzy do strumienia pary),

– unikanie olejków, które wywołują reakcję alergiczną lub podrażnienia, gorsze samopoczucie, bóle głowy,

– uwaga na olejki: eukaliptusowy ct. cyneol i mięta pieprzowa u dzieci (nie powinno się stosować blisko twarzy),

– w  pokojach dziecięcych stosowanie niskich stężeń olejków; dobieranie zapachów także według osobistych preferencji i upodobań, nie powinno się zmuszać do wdychania tych, które wzbudzając niechęć, nie podobają się.

Praktyczny sposób inhalacji to także stosowanie olejku w kabinie prysznicowej: 1-2 krople olejku wystarczy nanieść na ściankę kabiny. Para wodna, powstająca w czasie kąpieli pod prysznicem porwie olejek, a kabina przepełni się aromatem. Ten sposób świetnie sprawdzi się w przypadku terapii dróg oddechowych, w tym problemów z zatokami (Uwaga! w przypadku dzieci należy użyć 1 kropli olejku na wysokości poza ich zasięgiem).

Uwielbianą przez dzieci formą aplikacji olejków jest wspomniany wyżej masaż. Kilka kropli olejków rozprowadzamy w oleju nośnikowym lub maśle kosmetycznym (np. shea) i wmasowujemy w klatkę piersiową, plecy, stopy (uwaga! u dzieci ważne jest stosowanie odpowiednich stężeń).  Możemy przygotować także aromatyczną kąpiel (tutaj także ważne jest stężenie i odpowiednie rozcieńczenie np. w soli Epsom z dodatkiem oleju nośnikowego).

Zalecane stężenia do stosowania na skórę:

– do 3 miesięcy 0,1-0,2%

– 3–24 miesiące 0,25-0,5%

– 2–6 lat 1,0-2,0%

– 6–15 lat 1,5-3%

– osoby dorosłe: przy dolegliwościach bólowych można stosować stężenie do 5; kosmetyki do twarzy: stężenie 1-3%.

Żeby uzyskać wybrane stężenie należy do 10 ml oleju bazowego (10 ml to około 2 małe łyżeczki) dodać odpowiednio:

– stężenie 0,5% to 1 kropla

–  stężenie 1% to 3 krople

– stężenie 2% to 6 kropli

– stężenie 3% to 9 kropli

– stężenie 4% to 12 kropli

– stężenie 5% to 15 kropli

lek. Maja de Ines
arometem_w_eter