Nadwrażliwość słuchowa – objawy, konsekwencje i sposoby terapii

Nadwrażliwość słuchowa, znana również jako hiperakuzja, to zaburzenie przetwarzania dźwięków, w którym dźwięki o normalnym natężeniu są odbierane jako zbyt głośne, nieprzyjemne lub wręcz bolesne. Może dotykać zarówno dzieci, jak i dorosłych, znacząco wpływając na jakość ich życia. W artykule przyjrzymy się objawom nadwrażliwości słuchowej, jej konsekwencjom oraz sposobom radzenia sobie z tym zaburzeniem. Dowiemy się również, czym nadwrażliwość słuchowa różni się od mizofonii.

Objawy nadwrażliwości słuchowej

U dzieci:

• Reakcje emocjonalne na dźwięki, takie jak płacz, krzyk lub frustracja.
• Unikanie miejsc głośnych, np. placów zabaw, sklepów czy szkół.
• Zasłanianie uszu dłońmi przy zwykłych dźwiękach, takich jak odkurzacz czy dzwonek do drzwi.
• Problemy z koncentracją w hałasie, co może wpływać na naukę.
• Wycofanie społeczne spowodowane lękiem przed bodźwcami dźwiękowymi.

U dorosłych:

• Nadmierna wrażliwość na codzienne dźwięki, takie jak rozmowy, dźwięk ulicy, muzyka czy urządzenia elektryczne.
• Dyskomfort lub ból fizyczny przy słyszeniu głośniejszych dźwięków.
• Trudności w pracy zawodowej, zwłaszcza w otwartym biurze lub hałaśliwym środowisku.
• Zmęczenie i drażliwość wynikające z ciągłego odbierania bodźwców jako przytłaczających.
• Problemy emocjonalne, takie jak lęk przed sytuacjami, w których występują hałas lub intensywne dźwięki.

Konsekwencje nadwrażliwości słuchowej

Nadwrażliwość słuchowa może prowadzić do wielu negatywnych skutków, wpływając na różne aspekty życia osoby zmagającej się z tym zaburzeniem:

1. Społeczne:
   • U dzieci może powodować wykluczenie z grupy rówieśniczej z powodu trudności w uczestniczeniu w zajęciach grupowych.
   • U dorosłych nadwrażliwość może prowadzić do unikania miejsc publicznych, co ogranicza kontakty towarzyskie.
2. Emocjonalne:
   • Ciągły dyskomfort związany z dźwiękami może wywoływać frustrację, drażliwość, a nawet depresję.
   • Występowanie lęku przed bodźwcami dźwiękowymi (tzw. fonofobia).
3. Funkcjonalne:
   • Problemy z koncentracją i wydajnością, zarówno w szkole, jak i w pracy.
   • Unikanie aktywności wymagających obecności w hałaśliwym środowisku.
4. Obniżona jakość życia:
   • Nadwrażliwość może prowadzić do ograniczenia codziennej aktywności, co wpływa negatywnie na ogólną jakość życia.

Nadwrażliwość słuchowa a mizofonia

Choć nadwrażliwość słuchowa i mizofonia mogą być ze sobą mylone, są to dwa różne zjawiska:

• Nadwrażliwość słuchowa: dotyczy przesadnej reakcji na intensywność dźwięków. Nawet neutralne dźwięki (np. szum wiatru) mogą być odbierane jako nieprzyjemne.
• Mizofonia: odnosi się do negatywnej reakcji emocjonalnej na konkretne dźwięki (np. mlaskanie, stukanie). Nie wynika z ich głośności, ale z subiektywnej irytacji, jaką wywołują.

Jak sobie pomóc przy nadwrażliwości słuchowej?

1. Diagnoza: Ważne jest skonsultowanie się z audiologiem lub foniatrą, aby wykluczyć inne przyczyny problemów słuchowych. Wykonuje się m.in. badanie progu dyskomfortu słuchowego (UCL).
2. Terapia:
   • Treningi słuchowe bierne, np. Johansen IAS, metoda Tomatisa, terapia SSP Porgesa, trening SAS.
   • Treningi integracji sensorycznej.
   • Terapia dźwiękowa: stopniowe odwrażliwianie poprzez eksponowanie na dźwięki w kontrolowanych warunkach.
3. Wsparcie psychologiczne: Terapia behawioralna może pomóc w radzeniu sobie z lękiem i frustracją związaną z nadwrażliwością.
4. Techniki relaksacyjne: Redukcja stresu, np. poprzez medytację czy trening uważności, może zmniejszyć wrażliwość słuchową.